Van angst en hoop

Angst en hoop moeten de gelovige dienaar voortdurend bezielen en begeleiden in de aanbidding die hij aan zijn Heer opdraagt. Angst en hoop zijn onafscheidelijk. Als twee vleugels dragen ze de aspirant in zijn poging om dichter bij Allah te komen.
Zoals elke fase van het spirituele pad, legt imam al-Ghazali uit, omvat het station van angst en hoop de assimilatie van kennis en de realisatie van een innerlijke staat, die leiden tot het verwerven van deugden, die zelf uitgedrukt worden door conformerende acties.
Al-Ghazali zet in detail, in de didactische en heldere stijl die zijn geschriften kenmerkt, deze verschillende dimensies uiteen, verwijzend naar de Koran, het profetische model en het voorbeeld van de heiligen van de islam.
Het is meer dan een theoretische uiteenzetting, het is een stichtelijke les die tot het hart van de gelovige spreekt, en die ook getuigt van de spirituele ervaring van de auteur. Er zijn gradaties in angst en hoop, die variëren naar gelang van hun doel en volgens de spirituele vooruitgang van de aspirant.
Volgens de Koran vrezen alleen de geleerden Allah onder Zijn dienaren' (35:28). De kennis en praktijk van angst en hoop die door meesters als al-Ghazali wordt onderwezen, leidt de discipel eerst tot een steeds zuiverder en meer oprechte aanbidding: om Allah te aanbidden voor Zichzelf, en niet uit angst voor de straf van de hel of hoop voor de beloning van het paradijs.
Niettemin, als deze angst en deze hoop moeten worden overwonnen, is het niet een kwestie van het opgeven van alle angst en alle hoop, maar veeleer om te weten wie alleen echt angst en hoop waard is.